Grafrechten zijn feitelijk de huur die men betaalt voor het postzegeltje grond op de begraafplaats. Een cruciaal moment is tien of twintig jaar na de begrafenis, als de grafrechten voor tien jaar verlengd moeten worden. Op gemeentelijke begraafplaatsen kan dat inclusief onderhoudskosten makkelijk €2000 kosten. Anders wordt het graf leeggehaald en mag een ander erin.

„In Nederland geldt wel een minimale grafrust van tien jaar. Dan is het lichaam al grotendeels verteerd”, zegt Naomi Samson van uitvaartonderneming Monuta. „Zelfs een kist kan al in vijf jaar opgelost zijn. Met een zware kist duurt het langer.” Een woordvoerder van de Amstelveense begraafplaats Zorgvlied vertelt dat binnen de minimumtermijn alleen de weke delen zijn verdwenen. „De beenderen blijven tientallen jaren intact en zijn zelfs na honderd jaar soms bijna onaangetast.”

Schrijnend

De hoge kosten van grafrechten kunnen schrijnende gevallen opleveren. Zo klopte vorig jaar een weduwe aan bij de Nationale Ombudsman omdat ze het graf van haar man kwijt dreigde te raken. Van haar AOW-tje kon ze niet de afkoopsom van €1900 ineens voldoen. Uiteindelijk mocht ze in tien termijnen betalen. Eerder stapte een bijstandsontvanger naar de hoogste bestuursrechter omdat hij recht meende te hebben op bijzondere bijstand om de grafrechten van zijn ouders te verlengen. Het verzoek werd afgewezen omdat het geen noodzakelijke uitgave was.

Wie zijn familie geldzorgen wil besparen, kan bij sommige begraafplaatsen zelfs tot honderd jaar de grafrechten afkopen. Zoals op Zorgvlied. „Maar dat is totaal niet gebruikelijk. De afgelopen vijf jaar zijn er slechts twee gevallen geweest die langer dan twintig jaar looptijd wilden”, zegt de woordvoerder.

Vorig jaar vonden op Zorgvlied 324 begrafenissen plaats. Tien jaar eerder waren het er nog 550. In Nederland verliest begraven nog steeds snel terrein op cremeren. Zestig jaar geleden liet nog bijna iedereen zich begraven. Tegenwoordig doet nog maar een derde van de omstreeks 150.000 Nederlanders die jaarlijks overlijden dat.

Boompje

Om van de jaarlijkse onderhoudskosten af te zijn, kiezen mensen wel voor een natuurbegraafplaats. „Dan betaal je in één keer een bedrag”, zegt Naomi Samson. „Je kan geen grafsteen plaatsen. Een boompje kan wel. De familie krijgt ook de GPS-coördinaten.”

De voortslepende lasten van begraven zouden een overweging kunnen zijn om voor cremeren te kiezen. Jurist Willem van der Putten, specialist op het gebied van lijkbezorging, stelt dat die redenering echter niet altijd opgaat. „Begraven kan goedkoper zijn dan cremeren, als je even zoekt.”

Op de katholieke begraafplaats in het Twentse Losser kost twintig jaar liggen slechts €850. Voorzitter Jos Morsink wil wel even uitleggen waarom het zo betaalbaar is. „Gemeentelijke begraafplaatsen zijn duurder. Die moeten door ambtenaren worden onderhouden. Hier wordt het door vrijwilligers gedaan.”

Weelderig groen

Nou is de kleine begraafplaats in Losser erg sober. Het weelderige groene Zorgvlied, waar de grafkosten wel viermaal hoger liggen, heeft meer zorg nodig. Voor de 17.000 graven zijn tientallen mensen aan het werk, in totaal 31 voltijdsbanen. „Het serviceniveau is hoog”, zegt de woordvoerder. „Onze klanten stellen bepaalde eisen en willen ook comfort en kwaliteit.” Overigens biedt Zorgvlied net als andere begraafplaatsen ook een budgetoplossing: een begrafenis in een algemeen graf. Daarbij rust men te midden van onbekenden.

Van der Putten is al vele jaren de vraagbaak van de website Uitvaart.nl. Volgens hem wordt het geld niet verdiend op begraafplaatsen maar in de crematoria: „Gemeentelijke begraafplaatsen maken bijna allemaal verlies. Gemiddeld zie ik bedragen van ongeveer €150.000 euro verlies per jaar. Crematoria daarentegen zijn winstmachines”. De jurist vermoedt dat begraafplaatsen regelmatig klanten verliezen aan crematoria omdat de uitvaartondernemer neigt naar cremeren. „Als iemand overlijdt, komt een uitvaartondernemer over de vloer bij de familie. Die uitvaartondernemer is tegenwoordig vaak ook de eigenaar van een crematorium.”

Als de familie stopt met het betalen van de grafrechten, wat vroeg of laat zal gebeuren, wordt het graf ’geruimd’. Soms worden de resten in een verzamelgraf of ’knekelput’ op de begraafplaats gestort. Meestal wordt het graf alleen ’geschud’, zoals dat heet. „Dan graaf je het nog iets verder uit. Je zorgt dat de laagste resten nog lager liggen. Daarbovenop komt de volgende overledene”, zegt de Monuta-woordvoerster. En zo keert iedereen toch weer terug tot de grond.

Bron: telegraaf.nl